حجاب از منظر تجربه ـ عقل و اسلام(2):آیا حجاب محدودیت است؟

یزدفردا :در قسمت اول این سلسله بحث ها خواندیم :

◄ حجاب از منظر تجربه ـ عقل و اسلام(1)آیا حجاب مانع آزادی است؟

و در قسمت دو م :ادامه بحث»

استاد محمد رضا شایق

آیا حجاب محدودیت است؟

در جواب این سؤال باید اعتراف نمود كه حجاب نوعی محدودیت است اما متعاقب آن این سؤال پیش می‌آید كه آیا هر محدودیتی ناپسند و هر آزادی و عدم محدودیت پسندیده است؟

همان طور كه بیان شد علیرغم تصور ابتدایی، هر آزادی موجب كمال نبوده و هر محدودیت مانع تعالی نمی‌باشد. كودك تا هفت سالگی كاملاً آزاد و به بازی مشغول است اما با ورود به هفت‌سالگی آزادی او محدود می‌شود و در حصار درس و مدرسه قرار می‌گیرد و این برای ترقی او لازم است. همین طور یك بیمار اگر در محدودیت خوراكی قرار نگیرد بیماری او علاج نخواهد شد. در عرصة اجتماع نیز نفس وجود قانون محدود كردن و تعیین حد برای آزادیها است. وقتی یك دانشجو اراده كند كه به قله‌های دانش برسد باید وقت زیادی را صرف كار علمی نماید ولاجرم باید از سر بسیاری از اشتهاءات مثل تفریح و استراحت و خواب و شركت در مجالس دوستانه و... بگذرد و این یعنی محدودیت. یك طالب مقام قهرمانی در ورزش باید تحت نظر مربی ورزیده كار كند و محدودیت‌های متعددی را در خوراك و استراحت و... تحمل كند تا به مقام قهرمانی دست یابد و اگر تامّل دقیق نماییم به این حقیقت واقف خواهیم شد كه در نظام دنیا این یك قانون عام است كه هیچ كمال و پیشرفتی بدون نوعی محدودیت میسر نمی‌باشد.

محدودیت‌ها، استعداد ذاتی انسان را آشكار می‌سازند اگر شما یك لیتر گازوئیل را در فضای باز آتش بزنید به آرامی (نه انفجار گونه) می‌سوزد اما همین ماده آرام‌سوز وقتی چند قطره‌اش در فضای بستة سیلندر محدود می‌گردد چنان انفجار نیرومندی دارد كه چرخهای یك خودرو سنگین را به حركت درمی‌آورد. این كه گفته‌اند احتیاج مادر اختراع است سخن درستی است و احتیاج چیزی نیست جز محدودیتِ دسترسی به ابزاری كه بدان نیازاست از این رو محققانِ هنری چون گاستون وایه متعقدند علت این كه هنر اسلامی به پدیدة هنری شگفت‌انگیز و زیبا و بدیعی چون تذهیب دست یافت آن بود كه اسلام تصویر زدن از انسان و حیوان (ذی‌روح) را منع نمود و ذوق هنری پیروان خود را در محدودیت قرار داد و چون این ذوق دنبال پیدا كردن راهی برای فوران بود سر از این هنر منحصر به فرد و بی‌بدیل درآورد كه نمادی از كثرت عالم ماده در وحدت روحانی عالم معناست.

بنابراین همیشه نباید هر محدودیت را نكوهید و آن را موجب عقب‌ماندگی دانست. از آن جمله حجاب نیز نوعی محدودیت است كه اولین اثرش برای زن مصونیت از آفات و صدمات و انحرافات می‌باشد و در بحث‌های آینده بدان خواهیم پرداخت.